Рубрика 5 вопросов ЕНПФ отвечает на актуальные вопросы

Рубрика 5 вопросов ЕНПФ отвечает на актуальные вопросы

1) Здравствуйте! Я три года назад перевёл свои пенсионные накопления в страховую организацию, подскажите, я могу вернуть часть этих денег?

Согласно Закону Республики Казахстан «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам регулирования и развития страхового рынка и рынка ценных бумаг, банковской деятельности» вводится ряд изменений в нормативные правовые акты, в том числе с 12 сентября 2022 года в статью 60 Закона Республики Казахстан «О пенсионном обеспечении в Республике Казахстан» (далее – Закон).

Пунктом 14 статьи 60 Закона установлено, что лица, заключившие договор пенсионного аннуитета, вправе не ранее двух лет с даты его заключения обратиться в страховую организацию с заявлением об изменении условий договора в части уменьшения размера страховых выплат и возврата денег в ЕНПФ. Сумма денег, подлежащая возврату в ЕНПФ, равна разнице между выкупной суммой по договору пенсионного аннуитета на дату внесения в него изменений и суммой страховой премии, рассчитанной исходя из размера выплаты, определенного пунктом 2 статьи 59 Закона, на дату внесения изменений в договор пенсионного аннуитета.

Другими словами, в страховой организации должна остаться сумма, обеспечивающая пожизненно размер месячной страховой выплаты не ниже 70 процентов от величины прожиточного минимума, действующей на дату внесения изменений в договор пенсионного аннуитета.

Подчеркнём, что действие данного пункта распространяется также на правоотношения, возникшие из договоров пенсионного аннуитета, заключенных до введения в действие Закона.

Для осуществления возврата денег в ЕНПФ вкладчику (получателю) следует обратиться в страховую организацию, с которой вкладчиком (получателем) заключен договор пенсионного аннуитета, с заявлением об изменении условий договора в части уменьшения размера страховых выплат и возврата денег в ЕНПФ.

2) Добрый день, я являюсь действующим пенсионером и имею пенсионные накопления выше порога достаточности, могу ли я сейчас изъять пенсионные накопления для лечения?

Согласно пункту 1 статьи 30 Закона (Закон Республики Казахстан «О пенсионном обеспечении в Республике Казахстан») пенсионные выплаты из ЕНПФ осуществляются из пенсионных накоплений, сформированных за счет обязательных пенсионных взносов (ОПВ), обязательных профессиональных пенсионных взносов (ОППВ), в виде ежемесячных пенсионных выплат по установленному графику и (или) страховых выплат из страховой организации в соответствии с договором пенсионного аннуитета за счет пенсионных накоплений, а также в виде единовременных пенсионных выплат в целях улучшения жилищных условий и (или) оплаты лечения лицам, указанным в пункте 1-1 статьи 31, в пункте 1-1 статьи 32 Закона.

Так, пунктом 1-1 статьи 31 и пунктом 1-1 статьи 32 Закона предусмотрено, что право на единовременные пенсионные выплаты за счет ОПВ и (или) ОППВ в том числе в целях оплаты лечения для себя или супруга (супруги), или близких родственников имеют лица, имеющие пенсионные накопления в ЕНПФ, при наличии одного из следующих условий:

если сумма пенсионных накоплений за счет ОПВ и (или) ОППВ, имеющаяся на индивидуальном пенсионном счете (ИПС) вкладчика, превышает порог минимальной достаточности пенсионных накоплений;

если размер пенсии, а для судей в отставке сумма ежемесячного содержания обеспечивает коэффициент замещения среднемесячного дохода получателя на уровне не ниже 40 процентов, определяемого в порядке, определенном Правительством Республики Казахстан;

если вкладчиком заключен договор пенсионного аннуитета со страховой организацией.

При этом следует отметить, что Правилами использования единовременных пенсионных выплат на лечение, регламентирующими порядок использования единовременных пенсионных выплат на лечение, установлен в том числе перечень медицинских услуг, оплачиваемых за счет единовременных пенсионных выплат, который включает в себя:

— лечение орфанных заболеваний;

— стоматологические услуги;

— реконструктивные и восстановительные операции (пластические);

— радионуклидное лечение и радиойодтерапию;

— радиохирургическое лечение;

— протонную терапию;

— офтальмологические услуги.

Учитывая изложенное, в случае, если Вы относитесь к одной из вышеуказанных категорий, Вы имеете право на единовременные пенсионные выплаты.

Сведения о сумме пенсионных накоплений, доступной для изъятия, Вы можете увидеть в выписке с ИПС, которую можно просмотреть в личном кабинете на сайте и мобильном приложении ЕНПФ (отметим, что сумма доступная для изъятия отражается автоматически), либо на сайте или приложении электронного правительства.

3) Доброго времени суток! Могу ли я получить услуги ЕНПФ без удостоверения личности, а с его цифровой копией?

Да, сегодня отдельные пенсионные услуги также можно получить без предъявления удостоверения личности. Для этого достаточно иметь его цифровую (электронную) версию на смартфоне в приложении еGovMobile.

Такую возможность имеют только граждане Республики Казахстан и только при личном обращении непосредственно в офис ЕНПФ.

4) Добрый день! Мой супруг является гражданином Турции, но продолжительное время работает в Казахстане и имеет накопления в ЕНПФ, подскажите, может ли он воспользоваться своими деньгами сверх порога достаточности на лечение зубов?

В соответствии со статьей 2 Закона Республики Казахстан «О пенсионном обеспечении в Республике Казахстан» иностранцы, постоянно проживающие на территории Республики Казахстан, пользуются правом на пенсионное обеспечение наравне с гражданами Республики Казахстан, если иное не предусмотрено законами и международными договорами.

Согласно подпункту 14) статьи 1 Закона Республики Казахстан «О документах, удостоверяющих личность» документом, удостоверяющим личность иностранца на территории Республики Казахстан и подтверждающим получение им разрешения на постоянное проживание в Республике Казахстан является вид на жительство иностранца в Республике Казахстан (ВНЖ).

Следовательно, иностранцы, постоянно проживающие в Республике Казахстан, подтверждающие факт постоянного проживания в Республике Казахстан наличием ВНЖ, имеют право на использование части пенсионных накоплений (при их наличии) в целях улучшения жилищных условий и (или) оплаты лечения, а также для передачи в доверительное управление управляющему инвестиционным портфелем при соответствии требованиям, установленным законодательством.

если вкладчиком заключен договор пенсионного аннуитета со страховой организацией.

5) Здравствуйте! Я являюсь гражданином России, но в связи с геополитической ситуацией проживаю и работаю в Казахстане, каким образом решается вопрос моего пенсионного обеспечения, если я не сменил своё гражданство?

В соответствии с пунктом 3 статьи 98 Договора о ЕАЭС от 29.05.2014г. пенсионное обеспечение трудящихся государств-членов ЕЭАС и членов семьи регулируется законодательством государства постоянного проживания, а также в соответствии с отдельным международным договором между государствами-членами ЕАЭC. Таким международным договором является Соглашение о пенсионном обеспечении трудящихся государств-членов Евразийского экономического союза от 20 декабря 2019 года (далее – Соглашение), вступившее в силу с 1 января 2021 года.

Основной целью Соглашения является формирование пенсионных прав трудящихся государств-членов ЕАЭС на тех же условиях и в том же порядке, что и граждан государства трудоустройства, то есть каждое государство-член ЕАЭС должно гарантировать гражданам других государств-членов ЕАЭС объем прав на пенсионное обеспечение, равный объему прав, предоставляемому своим гражданам на аналогичных условиях.

Таким образом, если Вы в качестве гражданина РФ временно осуществляете трудовую деятельность на территории Казахстана на основании трудового или гражданско-правового договора, заключенного с работодателем Казахстана, то работодатель обязан при начислении Вам дохода удерживать и перечислять пенсионные взносы (ОПВ/ОППВ) в ЕНПФ. При этом индивидуальные пенсионные счета (ИПС) для учета ОПВ и ОППВ открываются в ЕНПФ автоматически при зачислении первичной суммы ОПВ/ОППВ, поступившей от работодателя.

В случае расторжения трудового договора или гражданско-правового договора с работодателем право на пенсионные выплаты из ЕНПФ у Вас возникнет только при наступлении условий, предусмотренных подпунктом 2.3 пункта 2 статьи 2 Соглашения, а именно:

1) по достижении пенсионного возраста;

2) при установлении инвалидности первой и второй групп, если инвалидность установлено бессрочно.

При этом при возникновении вышеуказанных условий Вы будете вправе обратиться за пенсионной выплатой в ЕНПФ, который является компетентным органом в Казахстане по реализации Соглашения, либо в компетентный орган государства проживания, например, в Пенсионный фонд Российской Федерации с предоставлением документов, установленных законодательством Республики Казахстан.

БЖЗҚ—ның 5 сұрақ айдары өзекті сұрақтарға жауап береді

1) Сәлеметсіз бе! Мен үш жыл бұрын зейнетақы жинағымды сақтандыру ұйымына аудардым. Айтыңызшы, мен бұл ақшаның бір бөлігін қайтара аламын ба?

«Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне сақтандыру нарығын және бағалы қағаздар нарығын, банк қызметін реттеу және дамыту мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының заңына сәйкес нормативтік құқықтық актілерге бірқатар өзгерістер енгізілді. Оның ішінде 2022 жылғы 12 қыркүйектен бастап «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі — Заң) 60-бабына да өзгерістер енгізілді.

Заңның 60-бабының 14-тармағында зейнетақы аннуитеті шартын жасасқан тұлғалар ол жасалған күннен бастап екі жылдан асқан кезде сақтандыру ұйымына сақтандыру төлемдерінің мөлшерін азайту және ақшаны БЖЗҚ-ға қайтару бойынша Шарт талаптарын өзгерту туралы өтінішпен жүгінуге құқылы екендігі белгіленді. БЖЗҚ-ға қайтарылуға жататын ақша сомасы оған өзгерістер енгізілген күнгі зейнетақы аннуитеті шарты бойынша сатып алу сомасы мен зейнетақы аннуитеті шартына өзгерістер енгізілген күнгі Заңның 59-бабының 2-тармағында айқындалған төлем мөлшерін негізге ала отырып есептелген сақтандыру сыйлықақысының сомасы арасындағы айырмаға тең.

Басқаша айтқанда, сақтандыру ұйымында зейнетақы аннуитеті шартына өзгерістер енгізілген күні қолданыста болатын ең төменгі күнкөріс деңгейінің 70 пайызынан төмен емес айлық сақтандыру төлемінің мөлшерін өмір бойы қамтамасыз ететін сома қалуға тиіс.

Осы тармақтың күші Заң қолданысқа енгізілгенге дейін жасалған зейнетақы аннуитеті шарттарынан туындаған құқықтық қатынастарға да қолданылатынын атап өтеміз.

БЖЗҚ-ға ақшаны қайтаруды жүзеге асыру үшін салымшы (алушы) салымшымен (алушымен) зейнетақы аннуитеті шарты жасалған сақтандыру ұйымына сақтандыру төлемдерінің мөлшерін азайту және БЖЗҚ-ға ақшаны қайтару бөлігінде Шарт талаптарын өзгерту туралы өтінішпен жүгінуі тиіс.

2) Қайырлы күн, мен қазір зейнеткермін және зейнетақы жинақтарым жеткіліктілік шегінен жоғары, сондықтан емделу үшін зейнетақы жинақтарымның бір бөлігін ала аламын ба?

Заңның (Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» заңы) 30-бабының 1-тармағына сәйкес БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдері белгіленген кесте бойынша ай сайынғы зейнетақы төлемдері және (немесе) зейнетақы аннуитеті шартына сәйкес сақтандыру ұйымынан сақтандыру төлемдері түрінде міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ), міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары (МКЗЖ) есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтарынан жүзеге асырылады. Сондай-ақ, Заңның 31-бабының 1-1-тармағында, 32-бабының 1-1-тармағында көрсетілген адамдарға тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында біржолғы зейнетақы төлемдері түрінде беріледі.

Осылайша, Заңның 31-бабының 1-1-тармағында және 32-бабының 1-1-тармағында МЗЖ және (немесе) МКЗЖ есебінен біржолғы зейнетақы төлемдеріне, оның ішінде өзіне немесе жұбайына (зайыбына) немесе жақын туыстарына емделуге ақы төлеу мақсатында БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар адамдардың төменде көрсетілген талаптардың бірі болған кезде құқығы көзделген, олар:

егер салымшының жеке зейнетақы шотында (ЖЗШ) бар МЗЖ және (немесе) МКЗЖ есебінен зейнетақы жинақтарының сомасы зейнетақы жинақтарының ең төмен жеткіліктілік шегінен асып кетсе;

егер зейнетақы мөлшері, ал отставкадағы судьялар үшін ай сайынғы қамту сомасы Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған тәртіппен белгіленетін алушының орташа айлық табысының 40 пайыздан төмен емес деңгейде алмастыру коэффициентін қамтамасыз етсе;

егер салымшы сақтандыру ұйымымен зейнетақы аннуитеті шартын жасаса.

Бұл ретте емделуге арналған біржолғы зейнетақы төлемдерін пайдалану тәртібін реттейтін қағидаларда біржолғы зейнетақы төлемдері есебінен төленетін медициналық қызметтер тізбесі де берілгенін атап өткен жөн. Ол мыналарды қамтиды:

— орфандық ауруларды емдеу;

— стоматологиялық қызметтер;

— түзету және қалпына келтіру операциялары (пластикалық);

— радионуклидті емдеу және радиойодты терапия;

— радиохирургиялық емдеу;

— протондық терапия;

— офтальмологиялық қызметтер.

Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, егер Сіз жоғарыда аталған санаттардың біріне жатсаңыз, онда біржолғы зейнетақы төлемдеріне құқығыңыз бар.

Алуға болатын зейнетақы жинақтарының сомасы туралы мәліметтерді Сіз ЖЗШ-дан үзінді көшірмеден көре аласыз. Оны БЖЗҚ сайтындағы және ұялы қосымшасындағы Жеке кабинетте (алуға болатын сома автоматты түрде көрсетіледі) не электрондық үкіметтің сайтында немесе қосымшасында көруге болады.

3) Қайырлы күн! БЖЗҚ қызметтерін жеке куәліксіз, оның сандық көшірмесімен ала аламын ба?

Иә, бүгінде жеке зейнетақы қызметтерін жеке куәлікті көрсетпей-ақ алуға болады. Ол үшін смартфондағы egovmobile қосымшасында оның сандық (электрондық) нұсқасы болуы жеткілікті.

Мұндай мүмкіндікке тек Қазақстан Республикасының азаматтары ғана және тек БЖЗҚ кеңсесіне жеке өзі жүгінген кезде ие болады.

4) Қайырлы күн! Менің жұбайым Түркия азаматы, бірақ Қазақстанда ұзақ уақыт бойы жұмыс істеп келеді. Оның БЖЗҚ-да жинақтары бар. Айтыңызшы, ол өзінің жеткіліктілік шегінен асатын ақшасын тіс емдеуге пайдалана ала ма?

ҚР «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Заңының 2-бабына сәйкес Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктер, егер заңдарда және халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасының азаматтарымен тең дәрежеде зейнетақымен қамсыздандыру құқығын пайдаланады.

ҚР «Жеке басты куәландыратын құжаттар туралы» Заңының 1-бабының 14) тармақшасына сәйкес шетелдіктің Қазақстан Республикасының аумағында жеке басын куәландыратын және оның Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға рұқсат алғанын растайтын құжат шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхаты (ШТЫ) болып табылады.

Демек, Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын, Қазақстан Республикасында тұрақты тұру дерегін шетелдіктің тұруға ықтиярхатының бар екендігімен растайтын шетелдіктердің зейнетақы жинақтарының бір бөлігін (олар болған кезде) тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында, сондай-ақ, заңнамада белгіленген талаптарға сәйкес болған кезде инвестициялық портфельді басқарушыға сенімгерлік басқаруға беру үшін пайдалануға құқығы бар.

егер салымшы сақтандыру ұйымымен зейнетақы аннуитеті шартын жасаса.

5) Сәлеметсіз бе! Мен — Ресей азаматымын. Бірақ геосаяси жағдайға байланысты Қазақстанда тұрып, жұмыс істеймін. Егер мен өз азаматтығымды өзгертпесем, зейнетақымен қамсыздандыру мәселесі қалай шешіледі?

ЕАЭО туралы 29.05.2014 жылғы Шарттың 98-бабының 3-тармағына сәйкес ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің еңбеккерлері мен олардың отбасы мүшелерін зейнетақымен қамсыздандыру тұрақты тұратын мемлекеттің заңнамасымен, сондай-ақ, ЕАЭО-ға мүше мемлекеттер арасындағы жекелеген халықаралық шартқа сәйкес реттеледі. Мұндай халықаралық шарт 2021 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енген Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердің еңбекшілерін зейнетақымен қамсыздандыру туралы 2019 жылғы 20 желтоқсандағы Келісім (бұдан әрі — Келісім) болып табылады.

Келісімнің негізгі мақсаты — ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің еңбекшілерінің зейнетақы құқықтарын жұмысқа орналастырушы мемлекеттің азаматтарымен бірдей шарттарда және тәртіппен қалыптастыру. ЕАЭО-ға мүше әрбір мемлекет ЕАЭО-ға мүше басқа мемлекеттердің азаматтарына зейнетақымен қамсыздандыру құқықтарының көлемін өз азаматтарына ұқсас шарттарда ұсынуға кепілдік беруге тиіс.

Осылайша, егер Сіз Ресей Федерациясының азаматы ретінде Қазақстан аумағында еңбек қызметін Қазақстанның жұмыс берушісімен жасалған еңбек немесе азаматтық-құқықтық шарт негізінде уақытша жүзеге асыратын болсаңыз, онда жұмыс беруші табысыңызды есептеу кезінде зейнетақы жарналарын (МЗЖ/МКЗЖ) ұстап қалып, БЖЗҚ-ға аударуға міндетті. Бұл ретте МЗЖ және МКЗЖ есепке алынатын жеке зейнетақы шоттары (ЖЗШ) жұмыс берушіден БЖЗҚ-ға МЗЖ/МКЗЖ-ның бастапқы сомасы түскен кезде автоматты түрде ашылады.

Еңбек шарты немесе жұмыс берушімен азаматтық-құқықтық шарт бұзылған жағдайда, БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдерін алу құқығыңыз Келісімнің 2-бабы 2-тармағының 2.3-тармақшасында көзделген жағдайлар туындаған кезде ғана пайда болады, атап айтқанда:

1) зейнеткерлік жасқа толғаннан кейін;

2) егер мерзімсіз болып белгіленген бірінші және екінші топ мүгедектігі берілген кезде.

Бұл ретте жоғарыда аталған жағдайлар туындаған кезде, Сіз зейнетақы төлемін алу бойынша Келісімді іске асыру үшін Қазақстандағы құзыретті орган болып табылатын БЖЗҚ-ға немесе тұрғылықты мемлекеттің құзыретті органына, мысалы, Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген құжаттарды ұсына отырып, Ресей Федерациясының Зейнетақы қорына жүгінуге құқылысыз.